Mediation

Over mediation

Wat is mediation?

Mediation is een van de pijlers van alternatieve geschillenbeslechting of “alternative dispute resolution” (“ADR”). Een cruciaal verschil met mediation en rechtspraak is dat partijen zelf beslissen over de oplossing. Het is dus een methode van geschiloplossing ‘tussen partijen’ in plaats van ‘boven partijen’. Bij mediation houden de conflictpartijen, de belastingplichtige (en belastingadviseur) en de Belastingdienst, zelf de touwtjes in handen en beslissen zij uiteindelijk samen over de oplossing.

Achtergrond van het mediation principe is dat een zelfgekozen oplossing in de praktijk houdbaarder is dan een opgelegde beslissing (door bijvoorbeeld een rechter) die door ten minste één van de partijen niet wordt gedragen.

Echter de mediator beslist noch adviseert, maar treedt op als ‘tussen partijdige’ bemiddelaar. De oplossing wordt gezocht op basis van belangen en niet op basis van juridisch gelijk. Het verschil tussen een (juridisch of fiscaal) standpunt en een achterliggend belang is niet altijd meteen zichtbaar, maar achter ieder standpunt zit een belang. Een standpunt is een zelfgekozen eenzijdige oplossing voor een onderliggend probleem.

Omdat partijen tijdens een conflict meestal niet meer echt naar elkaar luisteren en elkaars standpunten niet willen accepteren, helpt herhaling of beargumentering van het ingenomen standpunt meestal niet meer bij het vinden van een gezamenlijke oplossing. Ook kan je naar hetzelfde object kijken, maar iets totaal anders zien. Daarom zijn bij mediation niet de posities of standpunten het uitgangspunt, maar de onderliggende wederzijdse belangen, te weten: wensen, zorgen en behoeften die tot het standpunt hebben geleid.

Standpunten zijn vaak tegenstrijdig en onverenigbaar, terwijl belangen dikwijls verenigbaar zijn, soms zelfs gelijkluidend en in een minderheid van de gevallen tegenstrijdig. Achter ieder standpunt liggen meestal één of meerdere belangen die – eenmaal bekend – de sleutel tot de effectieve oplossing kunnen vormen, ook bij fiscale geschillen.

Mediation kan ook helpen om een conflict te de-escaleren. Friederich Glasl (1941) heeft daarvoor de escalatieladder ontwikkelt. Elke stap op de ladder heeft gevolgen voor het gedrag van mensen, voor hun houding en hun manier van denken. Naarmate het meningsverschil zich ontwikkelt tot een conflict wordt het moeilijker om het onderscheid tussen het inhoudelijke of zakelijke verschil van inzicht te maken en het persoonlijke. Als een bepaalde grens is overschreden, ben je niet meer in staat de situatie te overzien en zo te beïnvloeden dat in grote lijnen gebeurt wat je wilt. Dan neemt de dynamiek van het conflict het over. Glasl vat dit samen met de vraag: Heb ik een conflict of heeft het conflict mij?

 

Bij mediation is voor wat betreft het eindresultaat sprake van een win-win situatie, waarbij de uitspraak in een procedure een winnaar en een verliezer oplevert (zero-sum game). Daarbij staan bij de uitkomst van een gerechtelijke procedure vaak de gebeurtenissen uit het verleden centraal, terwijl bij mediation de uitkomst juist op de toekomst gericht kan zijn. Dit laatste is een zeer belangrijk voordeel van mediation, in het bijzonder als de conflictpartijen in de toekomst weer zullen moeten samenwerken of anderszins met elkaar te maken krijgen (zoals een belastingplichtige en zijn belastinginspecteur).

Wat zijn belangrijke kenmerken van mediaton?

Mediation heeft een aantal belangrijke kenmerken:

Vrijwilligheid en autonomie van partijen

Partijen nemen vrijwillig deel aan de mediation, tonen commitment, het is duidelijk wat het mandaat is van de partijen en de mediator doet geen uitspraken over de kwestie,

Neutraliteit

De mediator heeft geen belang bij de uitkomstOnpartijdigheid

De mediator handelt onpartijdig zonder vooringenomenheid

Vertrouwelijkheid

De mediator bewaakt de vertrouwelijkheid tijdens en na de mediation, tenzij daar andere afspraken over worden gemaakt

De voordelen van mediation (van MfN website)

Mediation bespaart tijd, geld en energie, terwijl een gerechtelijke procedure veelal een tijdrovende aangelegenheid is.

Mediation geeft blijvende oplossingen. Omdat je samen naar een oplossing zoekt, zal deze beter bij je passen.

Bij een mediation wordt er onafhankelijk en onpartijdig gehandeld. In een mediation komt ieders mening aan bod.

Tijdens een mediation wordt er gedacht in oplossingen. Je kijkt niet alleen naar het verleden maar vooral naar de toekomst.